Lesmateriaal review: Ridderrijk van Rolf
Het is mij opgevallen dat Rolf, de uitgever van ontwikkelingsmateriaal, de afgelopen jaren begonnen is aan het vernieuwen en moderniseren van materialen. Onder leiding van Magda Jacobs, eerder werkzaam bij Jegro zijn ze, zo lijkt het, een nieuwe weg ingeslagen. Zo is het wel bekende en geliefde begrippendiagram vervangen voor Duolink in drie verschillende kisten. Er is een nieuw spel waar het thema emoties aan bod komen en nu is er ook een rekenspel wat je als leerkracht dwingt een nieuwe blik op het begrip ontwikkelingsmateriaal te werpen.
Ridderrijk
Ridderrijk bestaat uit 3 spellen in één kist wat door 8 kinderen tegelijk gespeeld kan worden. Maximaal 4 per spel, dus er kunnen 2 spellen tegelijk gespeeld worden. Het spel heeft een opbouw en een verhaal dat waarschijnlijk vele kinderen aanspreekt. Alles is in het thema van de riddertijd, met ridders, prinsessen, draken, paarden en dergelijke.
Eerste indruk
Het lesmateriaal ziet er goed verzorgd uit. Ridderrijk wordt geleverd in een stevige houten kist, en de losse onderdelen (munten, dobbelstenen, kunststof kaarten) zijn netjes afgewerkt. De gebruikte kleuren maken het een uitnodigend spel voor de kinderen. De kist is dus zeer compleet en maakt het tellen concreet door echte euromunten aan te bieden (mijn kinderen noemen het goudstukken).
Het eerste spel: ‘Door het bos’
In het eerste spel gaan de ridders door het bos op weg naar het kasteel. Dat doen ze met een dobbelsteen met stippen van 1 tot en met 3. Onderweg kunnen ze een draak of een schatkist tegenkomen. Bij de schatkist gooien ze met een dobbelsteen om te kijken hoeveel geld ze hebben gewonnen. De kinderen tellen dit en leggen het geld dan op een zogenaamde spaarkaart. Als de kinderen op een draak komen moeten ze weer geld inleveren en de dobbelsteen bepaalt weer hoeveel geld dat is. De winnaar is het kind dat na binnenkomst van alle ridders het meeste geld op zijn kaart heeft liggen.
Simpel toch? Dat dacht ik in eerste instantie, een beetje te simpel. Maar oh, wat hebben de kinderen genoten! En de rekenkundige begrippen vlogen over de tafel! “Ik hoop dat ik een hoog aantal gooi” en “nu heb ik er meer dan jij!”. “Jij hebt al een hele rij vol, dat zijn er wel tien, en ik heb er twee minder”. Al spelenderwijs krijgen de kinderen meer begrip van hoeveelheden, erbij en eraf en ze leren om te gaan met teleurstellingen. Ze gunnen zichzelf het meeste geluk maar leven ook met hun klasgenoten mee als het even niet zo lekker gaat. Als de kinderen een schatkist hebben gegooid moeten ze het aantal gewonnen euro’s eerst op tafel leggen. Op deze manier vindt er controle plaats en de andere kinderen worden zo bij het spel betrokken ook al zijn ze niet aan de beurt. Ik vertelde de kinderen steeds dat ze elkaar moeten helpen want dadelijk legt iemand te veel of juist te weinig neer. Het is ook fijn als iemand dat bij jou zou doen. Dus naast het feit dat het spel verzonnen is om kinderen dmv spel om te laten gaan met rekenkundige begrippen komen er veel meer ontwikkelingsgebieden aan bod. Wat een leuke manier van leren! Een spel met een dobbelsteen is wel “fraudegevoelig”. Er zijn nou eenmaal kinderen die het niet kunnen laten om toch 2x te gooien omdat het eerste getal niet beviel. Controle blijft daarom ook belangrijk maar als je goed duidelijk maakt aan de kinderen wat de spelregels zijn en dat ze elkaar moeten controleren.
Mijn tip bij dit spel: de kinderen kiezen een kleur pion maar vergeten soms welke kleur ze hadden. Leg een fiche van dezelfde kleur bij het kind en op deze manier kan het kind en ook jij onthouden wie welke kleur had.
Het tweede spel: ‘Zwaard en Schild’
Het tweede spel is al wat moeilijker. Het verhaal van de ridders gaat verder. Deze keer gaan ze op weg naar het kasteel, maar onderweg moeten ze hun uitrusting kopen om op het feest van de prinses te kunnen verschijnen. Wederom wordt er gegooid met een dobbelsteen met stippen van 1 t/m 3 gegooid om te lopen.
De spelers krijgen een kaart en leggen daarop losse kaartjes met muntjes van 1 t/m 6 erop. Als de speler op een steen komt mag er gegooid worden om een deel van de uitrusting te kunnen kopen. Dat doen ze weer met de dobbelsteen van 1 t/m 6. Gooien ze bijvoorbeeld 6, dan kunnen ze het zadel kopen. Ze leveren het kaartje met daarop 6 muntjes in. Stel dat ze de volgende beurt weer 6 gooien, dan kunnen ze niet nog eens het zadel kopen want deze is al in hun bezit. MAAR, ze kunnen wel iets anders kopen, wat dan ook samen 6 kost. Het kan ook zijn dat ze alleen nog maar het zwaard nodig hebben. Deze kost dan 4 muntjes en dan krijgen de kinderen geld terug. Diegene met de meest volledige uitrusting en het meeste geld wint.
Bij dit spel had ik zelf een hoop vragen. Wat als geen één speler zijn uitrusting compleet heeft, wie wint er dan? Wat is het nut van het terugkrijgen van geld? Mag ik van de gespaarde munten alsnog een deel van de uitrusting kopen? Eigenlijk is dit spel heel goed aan te passen op het niveau van je groep. Je kunt bij dit spel zelf veel spelregels bedenken of aanpassen om het geschikt te maken voor je klas. Ik vind dit spel daarom zeer geschikt voor elke kleuterklas en met wat aanpassingen ook zeer geschikt voor een groep 3.
Het derde spel: ‘De dans met de jonkvrouw’
Bij het derde spel is het de bedoeling om spullen te verzamelen voor het feest van de prinses. Spelers moeten dingen kopen, en via ‘richtingaanwijzers’ over het speelbord navigeren. Er is in dit spel extra inzicht nodig bij de kinderen, ze moeten echt vooruit denken en plannen om het goed te doen. Dit vonden de meeste kinderen erg moeilijk. Ik heb daar niet lang bij stilgestaan, heb het terug gedaan in de doos en gedacht over een half jaar proberen we het nog eens.
Bruikbaarheid in de klas
De moeilijkheidsgraad van het derde spel maakt deze kist daarom wel ideaal voor een kleuterklas. Het eerste spel is goed te doen in de eerste paar maanden van het schooljaar. Het tweede spel heeft een hogere moeilijkheidsgraad en laat je dus ook even liggen tot halverwege het jaar. En het laatste spel speel je in de laatste paar maanden net voordat de kinderen naar groep 3 gaan. Het is dus een kist gemaakt voor een heel jaar. Niet zoals getallenlijn of raad je woordje die in de beginmaanden echt nog even in de kast laat staan. Ridderrijk is geschikt voor een heel jaar lang!
Waar je goed op moet letten als leerkracht is het toepassen van beurten. De kinderen hadden soms niet in de gaten hadden wie er nu aan de beurt was. Het principe ‘met de klok mee’ kennen ze natuurlijk niet; een enkeling daargelaten. Ze vergaten regelmatig welke kant ze opgingen. Wat mij ook opviel: sommigen kinderen (vaak de sterkere) gingen voor andere kinderen (de zwakkere) de muntjes tellen/ uit het bakje halen. Dat is natuurlijk niet de bedoeling. Er moet dus benadrukt worden, dat alle kinderen hun eigen muntjes uit het bakje halen. De andere kinderen moeten/mogen natuurlijk wel controleren of ze goed hebben geteld.
Conclusie
Met Ridderrijk heb je volgens de makers 3 spellen in één kist. Met een beetje fantasie en creativiteit zijn de leuke materialen echter ook te gebruiken voor andere doeleinden. Bij mij in de klas waren vooral de muntjes erg populair. De kleuters vonden het eerste spel het leukst: Het krijgen van muntjes vonden ze erg spannend en iedereen was enthousiast.
De leerdoelen die dit spel beoogt zijn rekenvaardigheden, in de vorm van hoeveelheids- en getalbegrip. Deze worden leuk verwerkt in het spel en komen ruimschoots aan bod. Spelenderwijs leren de kinderen zo bv de begrippen meer, minder en evenveel. Ze leren te verdelen, hoeveelheden te onthouden, groeperen, erbij en eraf te doen en getalbeelden aan hoeveelheden te koppelen. Ook ruimtelijk inzicht en vooruit plannen komen aan bod (in het derde spel).
Met dit spel slaat Rolf een nieuwe weg in. Het oude conventionele materiaal waar kinderen alleen werken zal altijd blijven bestaan en is in mijn ogen ook nodig en onmisbaar. Maar ik hoop stiekem dat Rolf meer van deze spelmethode op de markt brengt. Het dwingt je als leerkracht anders om te gaan met de manier waarop kinderen leren. Het is meer in spelvorm dan ooit, en eigenlijk hebben de kinderen niet eens door dat ze met een werkje bezig zijn. In hun ogen spelen ze een leuk spel en de opmerkingen over hoeveelheid erbij of eraf komen vanzelf. Het materiaal ziet er aantrekkelijk uit en eigenlijk heb je al aan 1 spel genoeg om een werktijd te vullen.
Kortom: Ridderrijk is een verrijking gebleken van onze klas. Ik kan het iedereen van harte aanbevelen, het is een spel waar je nog jaren plezier van kan hebben op school (of daarbuiten) !
